Ý tưởng quy hoạch sông Hồng thành khu đô thị xanh, văn minh, hiện đại từ lâu đã được giao cho nhiều đơn vị, nhưng vẫn chưa hoàn thiện và còn trên giấy. Lần này quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng được TP. Hà Nội đã thành lập và đang khẩn trương lấy ý kiến của các đơn vị liên quan để hoàn thiện, thông qua và công bố vào giữa năm nay.
6 bãi sông Hồng sẽ trở thành khu đô thị mới
Thành phố Hà Nội hiện đang xem xét quy hoạch 8 bờ sông Hồng, trong đó có 6 khu vực dự kiến cho phép xây dựng với tỷ lệ từ 5% đến 15%. Phần còn lại hướng tới sự phát triển của các không gian mở.
Theo đồ án quy hoạch phân khu đô thị ven sông Hồng (dự án) dự kiến được phê duyệt vào tháng 6, tổng diện tích khu vực nghiên cứu khoảng 11.000 ha, riêng sông Hồng có diện tích 3.600 ha, đất bãi ven sông có diện tích khoảng 5.480 ha (chiếm 50% tổng diện tích).
Hiện nay, vùng đất ven sông này rất đa dạng, có đất trống chưa sử dụng và đất trồng rau, hoa, kiểng. Phần còn lại là khu vực đã xây dựng bao gồm các làng có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời như Bát Tràng, Văn Khê, Tráng Việt, các khu phố ngoài đê như phuờng Quảng An, Tứ Liên, Yên Phụ, Phúc Xá … (diện tích khoảng 1.190 ha).
Ngoài ra, còn có đất ven sông dành cho các công trình hạ tầng xã hội (công cộng, trường học), hạ tầng kỹ thuật, đất an ninh quốc phòng, công nghiệp (kho tàng, bến cảng).
Đồ án đề xuất việc quản lý, sử dụng bờ sông phù hợp với quy hoạch chống lũ và đê điều hệ thống sông Hồng và sông Thái Bình (Quy hoạch 257). Tại các khu vực này, 5 khu vực được kiểm tra với tỷ lệ 5% (khoảng 1.590 ha), gồm: Thượng Cát – Liên Mạc, Hoàng Mai – Thanh Trì, Chu Phan – Tráng Việt, Đông Dư – Bát Tràng, Kim Lan – Văn Đức; Riêng khu vực Tàm Xá – Xuân Canh, tỷ lệ xây dựng là 15% (khoảng 408 ha).
Các bờ sông này được thiết kế nhằm tạo ra các khu đô thị mới hiện đại, các khu dân cư sinh thái chất lượng cao, các công trình công cộng đô thị phục vụ cư dân hai bên sông và trung tâm thành phố. Vì là bờ sông nên công trình được thiết kế để chống ngập cho tầng 1 và làm bãi đậu xe, công cộng …
Hai khu vực Long Biên – Cự Khối, Bắc Cầu – Bồ Đề và các khu còn lại tùy theo địa hình sẽ hướng tới phát triển không gian mở với các loại hình công viên – quảng trường đô thị, công viên nhập lũ, phục hồi không gian và vị trí tự nhiên, sinh thái nông nghiệp, nông nghiệp vị trí các bãi sông.
Bãi sông ở xã Đông Dư, huyện Gia Lâm. Ảnh: Gia Chính
Căn cứ vào Quy hoạch 257 và Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô (Quy hoạch 1259), đồ án quy định các khu dân cư phải được bảo vệ như: Thượng Cát – Liên Mạc; Nhật Tân – Tứ Liên; Hoàng Mai – Thanh Trì; Chu Phan – Tráng Việt; Tàm Xá …; Các khu dân cư như Đông Ngạc – Nhật Tảo … phải di dời.
Việc tồn tại các khu dân cư ven sông (diện tích khoảng 1.165 ha) nhằm cải tạo, làm đẹp đô thị và mở rộng khu dân cư hiện hữu (khoảng 60 ha) nhằm bổ sung hạ tầng xã hội và tái định cư tại chỗ. .
Ngoài ra, theo Quy hoạch 257, các khu dân cư tập trung hiện nay trong vùng thoát lũ trên địa bàn các quận Bắc Từ Liêm, Tây Hồ, Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng chưa rõ sẽ di dời hay giữ nguyên. Dự án đề xuất hướng sẽ đưa các khu dân cư này vào danh sách được phép tồn tại.
Với các khu dân cư lâu đời ở Bắc Cầu, Bồ Đề (quận Long Biên), dự án nói trên vẫn có những quy hoạch chưa thống nhất giữa các quy hoạch. Theo đó, dựa trên quy hoạch 1259, các khu dân cư này sẽ được giữ nguyên trong khi quy hoạch 257 sẽ được di dời.
Để giải quyết những tồn tại trên trước mắt, TP Hà Nội cần xin ý kiến của Bộ NN & PTNT về quản lý, sử dụng sông và khu dân cư để xác định rõ nơi tồn tại, bảo vệ hay di dời. Trên cơ sở ý kiến của Bộ quản lý chuyên ngành, các cơ quan chức năng sẽ tham mưu cho UBND thành phố các bước tiếp theo.
Bản đồ vị trí các bãi sông Hồng trong khu vực quy hoạch. Đồ họa: Tiến Thành
Trên quan điểm được thành phố lấy ý kiến cho dự án, GS.TS. Nguyễn Quốc Thông, Chủ tịch Hội đồng Kiến trúc (Hội Kiến trúc sư Việt Nam): “Một điểm đáng mừng của dự án này là mật độ xây dựng ở các sông thấp, không như phía Hàn Quốc đề xuất”.
“Mặt nước và thảm cỏ xanh mướt như một trục không gian công cộng lớn của Hà Nội. Ở cảnh quan này, điểm nhấn chính là ngã ba sông Tứ Liên – Hồ Tây – Cổ Loa, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với dự án và có giá trị tinh thần cho Hà Nội trong tương lai ”, ông Thông nhận xét.
Ông đề nghị, các khu dân cư hiện hữu có thể mở rộng hoặc không di dời, nhưng quan trọng nhất không phải là xây thêm nhà cao tầng cho doanh nghiệp, mà là công việc thiết yếu để bổ sung, hoàn thiện cho người dân.
“Phần còn lại là không gian xanh ven sông chứa đựng giá trị văn hóa cần tiếp tục được sử dụng để trở thành biểu tượng của thủ đô”, ông Thông nói.
Là người dân sống ven sông Hồng, ông Nguyễn Hữu Trình, Bí thư chi bộ thôn Hai (xã Đông Dư), cho biết mấy ngày nay ông thường xuyên theo dõi thông tin về quy hoạch thị trấn ven sông.
Ông kỳ vọng nếu triển khai sớm sẽ làm thay đổi bộ mặt nông thôn. Nhưng ông cũng băn khoăn “không biết bãi Đông Dư-Bát Tràng, vùng đất nông nghiệp cuối cùng của làng, nguồn sống của hơn 1.700 hộ dân, sẽ ra sao trong nay mai”.
Nằm ở tả ngạn sông Hồng cách đây hơn 30 năm, bãi Đông Dư rộng hàng trăm mẫu còn lầy lội, đầy hố rãnh do đất đào đắp bờ sông Hồng. Người dân trong thôn trồng lúa và sau đó chuyển sang trồng ổi vào năm 2002. “Tôi mong thành phố ban hành một quy hoạch khoa học, hợp lý, kịp thời để chuyển đổi nghề cho người dân, phù hợp với định hướng Phát triển đô thị bên sông”, bà Trinh nói.
Cách thị trấn Đông Dư 20 km về phía Bắc, quy hoạch thị trấn ven sông Hồng cũng là chủ đề được nhiều người dân khu phố Đông Ngạc 1, phường Đông Ngạc (quận Bắc Từ Liêm) bàn tán gần đây. Tổ dân phố rộng 90 ha với hơn 265 hộ và 1.000 nhân khẩu nằm trong 12 khu dân cư ngoài đê Hà Nội.
Tổ dân phố Đông Ngạc 1 nhìn từ trên cao. Ảnh: Tất Định.
Ông Nguyễn Văn An, 60 tuổi, tổ trưởng tổ dân phố Đông Ngạc 1, cho biết khu dân cư Làng cổ Đông Ngạc có từ lâu đời. Do bờ sông bị sạt lở, diện tích đất ngày càng thu hẹp dần. Dự án kè chắn sóng đã được lên kế hoạch trồng khu vực này từ năm 2011. Người dân không được cơi nới diện tích để xây dựng nhà ở, công trình.
“Chúng tôi sinh sống trên mảnh đất này bao đời nay, có hàng xóm, họ hàng thân thiết, không ai muốn chuyển đi. Quy hoạch là của chung thành phố, chúng tôi sẽ chấp hành, nhưng mong chính quyền có phương án di dời đến vị trí phù hợp”, ông An nói .
Quy hoạch phát triển đô thị sông Hồng là đồ án cụ thể hóa quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đến nay, sau 10 năm quy hoạch chung, thành phố đã hoàn thành 86% quy hoạch phân khu.
Đột phá về quy hoạch tạo điểm nhấn cho thành phố
Bên cạnh việc rà soát, phê duyệt quy hoạch tại 4 quận lõi của thủ đô như Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa và Hai Bà Trưng, thì quy hoạch phân khu đô thị ven sông Hồng có ý nghĩa hết sức quan trọng khi quỹ đất ngày càng khan hiếm trong khi khu vực bãi ngang ven sông Hồng phần lớn là đất thô sơ, đất bãi bồi ven sông, việc chuyển đổi sang đất ở đô thị sẽ mang lại giá trị gia tăng rất cao. Đất chưa sử dụng hoặc đất tạm thời sử dụng vào mục đích nông nghiệp được biến thành đất vàng đô thị với sức hấp dẫn đặc biệt.
Với tổng chiều dài khoảng 120 km chảy qua nhiều quận, huyện, thủ đô, sông Hồng từ bao đời nay có vai trò quan trọng và liên quan đến sự phát triển kinh tế – xã hội của thành phố. Hà Nội. Sau khi quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng được phê duyệt, phần đất bên sông kéo dài 40 km từ cầu Hồng Hà (huyện Đan Phượng) đến cầu Mễ Sở (Thường Tín, địa giới 13 quận) rộng 11.000 ha, (55 phường, xã) sẽ là cơ sở để chính quyền địa phương triển khai quy hoạch chi tiết, dự án cụ thể, là cơ sở để cấp phép xây dựng giúp người dân ổn định cuộc sống.
Đặc biệt, giá trị văn hóa lâu đời của sông Hồng cần được phát huy và xem đây là nguồn tài nguyên quý giá cần được sử dụng. Đó là các làng nghề, nông sản làng sông, câu chuyện về các nền văn minh Việt Nam ven sông Hồng … Thậm chí phải gắn với khoa học công nghệ để biến chúng thành sản phẩm phục vụ giao thương, buôn bán, kinh tế.
Theo các chuyên gia của Hội đồng Kiến trúc Việt Nam, khi quy hoạch xây dựng hai tuyến đường cấp đô thị dọc hai bên sông Hồng phải tính đến việc tổ chức tuyến. Quan trọng hơn, đây sẽ là trục cảnh quan chủ yếu tạo ra các không gian kiến trúc đô thị, cây xanh, công viên, các công trình nổi bật và quảng trường ven sông Hồng.
Quy hoạch định hướng sử dụng đất hai bên sông Hồng.
Cần đặc biệt chú ý đến yếu tố cảnh quan để tạo nên một tuyến đường danh lam thắng cảnh ven sông Hồng của Hà Nội độc đáo, không nhất thiết phải phù hợp với thiết kế của một tuyến phố thông thường. Việc xây dựng hai tuyến đường cấp đô thị ven sông là phần thiết thực và thiết yếu nhất của quy hoạch phân khu sông Hồng này. Đây sẽ là tuyến giao thông kết nối với giao thông thành phố và giao thông khu vực
Kỳ vọng tính khả thi của quy hoạch đô thị
Hầu hết các nước trên thế giới đều biết sử dụng phát triển đô thị ngoài các con sông chảy qua thành phố, như Pháp, Ý, Hàn Quốc, … Việt Nam còn có Đà Nẵng, Huế đã nỗ lực đưa sông vào quy hoạch trong trái tim Thành phố tạo nên nét thơ mộng và tiềm năng phát triển du lịch lớn cho thành phố.
Đặc biệt, Hà Nội được kết nối với dòng sông Hồng lịch sử, nhưng thành phố vẫn chưa phát triển hết mức. Phát triển đô thị. Hà Nội với đỉnh sông chính giữa, với những hành lang xanh, một thành phố đẹp, văn minh, hiện đại, hài hòa hai bên sông… là những nhận xét tâm huyết của các chuyên gia trong định hướng phát triển. Đây cũng là niềm mong mỏi của người dân thủ đô đối với quy hoạch đặc biệt này hàng chục năm nay.
Hiện nay, đất hai bên sông Hồng được sử dụng rất bừa bãi. Xâm nhập, lập ấp, xã hội đen, xây dựng bãi sông trái phép khiến hai bên bờ sông trở nên tồi tàn. Ở góc độ tài sản, khu đất nằm giữa hai đê sông Hồng thực sự là “mỏ vàng” mà Hà Nội phải quyết tâm vượt qua khó khăn, thách thức và có biện pháp khai thác thỏa đáng để phát triển. Thành phố, kinh tế, du lịch và bảo vệ môi trường.
Quy hoạch tổng thể Thủ đô tầm nhìn đến năm 2030-2050
Hy vọng khi 6 quy hoạch phân khu nội đô lịch sử và quy hoạch phân khu sông Hồng được thông qua. Trên cơ sở các quy hoạch đã được phê duyệt, xu hướng tái thiết và phát triển đô thị của Hà Nội sẽ tiếp tục trong giai đoạn tới. Mục tiêu phát triển Thủ đô nhanh và bền vững thành đô thị xanh vào năm 2030, thành phố thông minh, hiện đại, có sức cạnh tranh cao trong cả nước và trong khu vực sẽ sớm hoàn thành.
Bài viết liên quan
