Nợ xấu bản chất là một khoản nợ quá hạn mà ngân hàng hoặc các công ty tài chính nhận thấy rủi ro về khả năng thu hồi vốn của mình. Các loại nợ này sẽ được chia thành các nhóm nợ khác nhau, theo mức độ tăng dần về tính nghiêm trọng.
Cụ thể, có 5 nhóm nợ:
(1) Nhóm 1 – Nợ đủ tiêu chuẩn: bao gồm 03 loại khác nhau, trong đó phổ biến và điển hình nhất là nợ trong hạn và nợ quá hạn dưới 10 ngày được đánh giá là có khả năng thu hồi đầy đủ cả nợ gốc và lãi đúng hạn.
(2) Nhóm 2 – Nợ cần chú ý: bao gồm 03 loại khác nhau, trong đó phổ biến và điển hình nhất là nợ quá hạn từ 10 – 90 ngày và nợ đã được điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lần đầu.
(3) Nhóm 3 – Nợ dưới tiêu chuẩn: bao gồm 05 loại khác nhau, trong đó phổ biến và điển hình nhất là nợ quá hạn từ 91 – 180 ngày và nợ đã được gia hạn lần đầu.
(4) Nhóm 4 – Nợ nghi ngờ: bao gồm 06 loại khác nhau, trong đó phổ biến và điển hình nhất là nợ quá hạn từ 181 – 360 ngày và nợ đã được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai;
(5) Nhóm 5 – Nợ có khả năng mất vốn: bao gồm 08 loại khác nhau, trong đó phổ biến và điển hình nhất là nợ quá hạn trên 360 ngày và nợ đã được cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ ba trở lên.
Việc phân loại nhóm nợ sẽ giúp các tổ chức cho vay dễ dàng đánh giá lịch sử tín dụng của khách hàng để đưa ra quyết định có nên cho vay hay không. Nợ xấu là những khoản nợ được phân loại từ nhóm 3, nhóm 4 và nhóm 5. Hay nói cách khác, nợ xấu là các khoản nợ quá hạn trả lãi và gốc trên 90 ngày.
Hiện nay lịch sử vay vốn của các các nhân, tổ chức đều được lưu trữ tại Trung tâm Thông tin tín dụng quốc gia Việt Nam (CIC).
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 11 Thông tư số 03/2013/TT-NHNN , thông tin lịch sử nợ xấu của khách hàng vay được CIC cung cấp trong thời gian tối đa 5 năm, kể từ thời điểm phát sinh cuối cùng. Thời gian để được xóa nợ xấu sẽ phụ thuộc vào thời gian quá hạn và cấp độ nợ xấu khác nhau.
Nợ nhóm 1: Nhóm an toàn, đủ tiêu chuẩn vay lại.
Nợ nhóm 2: Sau khi thanh toán đủ gốc, lãi, lịch sử nợ xấu được xóa sau 1 năm. (Sau 1 năm thì khách hàng sẽ tiếp tục được vay).
Nợ xấu nhóm 3 – Nợ xấu nhóm 5: Sau khi thanh toán đủ gốc, lãi, lịch sử nợ xấu được xóa sau 5 năm. (Sau 5 năm thì khách hàng sẽ tiếp tục được vay trở lại).
Đối với các khoản vay dưới 10 triệu: theo khoản 1 Điều 11 Thông tư số 03/2013/TT-NHNN , Ngân hàng Nhà nước ngừng cung cấp lịch sử tín dụng các khoản vay quá hạn dưới 10 triệu đồng đã tất toán. Do vậy, ngay sau khi tất toán khoản nợ, CIC sẽ ngừng cung cấp lịch sử nợ xấu ngay sau khi cập nhật thông tin tất toán do tổ chức tín dụng báo cáo.
“Xóa nợ xấu” là việc làm rất cần thiết để khách hàng tăng khả năng tiếp cận nguồn vốn. Cách tốt nhất và nhanh nhất để có thể xóa nợ xấu trên CIC là khách hàng đến làm việc trực tiếp với ngân hàng hoặc tổ chức tài chính để thanh toán toàn bộ nợ gốc và lãi suất.
Một khi đã bị rơi vào nhóm nợ xấu trên CIC sẽ rất khó để tiếp tục vay vốn ngân hàng. Do đó, trước khi vay vốn, khách hàng cần xem xét kỹ về các khoản vay, mức lãi suất, khả năng trả nợ. Đặc biệt với những người sử dụng thẻ tín dụng cần lưu ý chi tiêu hợp lý, trả nợ đúng hạn bởi lãi suất vay thẻ tín dụng là khá cao.
